«متيل فنيديت «(MPH: Methylphenidate) با نام تجاري «ريتالين» Ritalin توسط كمپاني داروسازي «نوارتين» در سال 1954 به بازار دارويي دنيا عرضه شد. در ابتدا قرار بود اين دارو براي درمان افسردگي، خواب آلودگي در طول روز و سندرم خستگي مزمن استفاده شود؛ اما بتدريج با پيشرفت علم و تجربه هاي گوناگون مشخص شد مي توان از اين دارو در درمان كودكاني كه دچار اختلال بيش فعالي و كم توجهي هستند (ADHD) نيز استفاده كرد.

در ابتدا تمام ماجرا از كالج هاي آمريكايي و استراليايي شروع شد. قرص «ريتالين» خواصي شبيه آمفتامين (همان قرصي كه به اكستازي مشهور است) دارد. آمفتامين ها گروهي از داروها هستند كه از نظر ساختماني با ناقل هاي عصبي نوراپي نفرين، اپي نفرين و دوپامين مربوطند و به نام «داروهاي مقلد سمپاتيك» يا «محرك سيستم عصبي مركزي» نيز معروفند. آمفتامين ها معمولاً به شکل پودر سفيدرنگ و گاهي سفيد متمايل به قهوه اي روشن يا سفيد چرک مشاهده مي شوند.

چه كساني اين مواد را مصرف مي كنند؟

(ريتالين) اغلب براي بهبود كارآيي، كاهش خواب و ايجاد سرخوشي مورد استفاده قرار مي گيرند. به همين دليل متأسفانه اين ماده به عنوان تقويت کننده حافظه و تسهيل کننده يادگيري توسط دانشجويان و جوانان در موقع امتحانات و همچنين توسط رانندگان کاميون که خواهان بيداري و توجه طولاني مدت هستند مورد سوء مصرف قرار مي گيرد. همچنين به علت اينكه آمفتامين باعث بي اشتهايي مي شود برخي افراد از انواع آن به صورت خودسرانه در درمان چاقي استفاده مي کنند.

راه هاي مصرف:

ـ خوراکي: به صورت قرص و گاهي همراه نوشيدني ها.

ـ تدخين: به همراه سيگار.

ـ استنشاقي: از راه بيني ( انفيه)

ـ تزريق: از اين طريق اعتياد بيشتري ايجاد مي گردد.

مصارف پزشکی

قرص هاي ريتالين در وهله اول براي درمان يکي از انواع اختلال بيماري هاي رواني دوران کودکي به نام “بيش فعالي همراه با نقص توجه” استفاده مي شود، در مواقعي نيز توسط پزشکان براي درمان بيماران مبتلا به حمله خواب « ناركولپسي» تجويز مي شود. همچنين ريتالين به عنوان دارويي با اثر سريع در درمان افسردگي كاربرد دارد.

اثرات مصرف :

از آنجا که ريتالين دارويي است که توسط پزشکان تجويز مي شود، مصرف کنندگان تصور مي کنند اين قرص ها بي خطرند و آن «بدنامي» مواد مخدر را ندارند. در حالي که عوارض مصرف خودسرانه اين قرص ها مي تواند در حد مواد ديگر نظير کوکايين و آمفتامين باشد.

پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام مي كنند ترك كردن داروهاي محرك آمفتاميني نظير ريتالين و اكستازي، بسيار سخت تر و پيچيده تر از كراك، هروئين و ساير مواد مخدر است.میگناirاستفاده محدود و كنترل شده ريتالين باعث عادت كردن بدن مصرف كننده به دوزهاي پايين و در نتيجه ايجاد علاقه فرد به استفاده از دوزهاي بالاتر و حتي مصرف داروهاي سنگين تر و خطرناك تر مي شود. اين دارو به سرعت از راه دهان جذب شده و در عرض يک ساعت علايم آنها شروع مي شود. آثار مصرف ۱ تا ۲ روز طول مي کشد.

اين آثار عبارتند از:

1. ايجاد تحمل و وابستگي شديد

2. مشکلات رفتاري مانند پرخاشگر ي و بي خوابي

3. حالت تهوع و استفراغ

4. احساس سرگيجه و سردرد

5. تغييرات ضربان قلب و فشار خون (که معمولا به صورت افزايش است ولي در مواردي نيز به شکل کاهش ديده مي شود.)

6. خارش و جوش هاي پوست

7. دردهاي شکمي، کاهش وزن و مشکلات معده

8. بروز حالت هاي روان پريشي (جنون) و علائم شبه اسكيزوفرنيا

9. بروز افسردگي پس از قطع مصرف

عوارض مصرف مقادير زياد ريتالين:

1. از دست دادن اشتها و سوء تغذيه و كاهش وزن

2. لرزش و پرش عضلات

3. تب، تشنج و سردرد

4. نامنظم شدن ضربان قلب و تنفس که در مواردي مي تواند به شکل خطرناکي ادامه پيدا کند

5. تکرار حرکات و اعمال بي هدف

6. بروز حالت هاي پارانوييد(سوء ظن)، توهم و هذيان

7. ضايعات پوستي مزمن و احساس حرکت و جنبش حشرات در زير پوست

8. خودکشي و مرگ (تاکنون در چند مورد سوء مصرف ريتالين منجر به مرگ شده است.)

علايم مسموميت:

خونريزي مغزي در اثر افزايش شديد فشارخون، شوک ناشي از افت شديد فشارخون، افزايش شديد درجه حرارت بدن، بي نظمي در ضربان قلب، اختلال هوش ياري، تشنج، اغماء و مرگ.

راهكارهاي ترک

1. آمفتامين ها به شدت وابستگي ايجاد مي کنند. بيماراني که علايم جنون مثل اسکيزوفرني را نشان مي دهند بايد بلافاصله به روانپزشک معرفي شوند. بيماراني که علايم افسردگي حاد را نشان مي دهند به خاطر امکان خودکشي بايد به شدت تحت نظارت باشند.

2. بايد به مصرف کنندگان اطمينان خاطر داد که علايم ترک آمفتامين مشتمل بر خستگي، اضطراب، اختلال خواب و افسردگي حداکثر تا روز چهارم پس از ترک زياد بوده و در عرض يک هفته فروکش خواهد کرد.

3. معمولاً داروي خاصي براي ترک لازم نمي شود.

4. در هنگام ترک بايد بيماران را تشو يق کرد تا آب کافي بنوشند، روزانه سه وعده غذا مصرف کنند.

5. ورزش هاي آرامش بخش انجام دهند و در هواي آزاد راه بروند. همچنين آمفتامين ها در ادرار ۲ تا ۴ روز پس از مصرف قابل تشخيص است.