مصرف مواد محرک و یا روانگردان ممکن است موجب بروز عوارض روانی متعددی گردد. در این بخش ،درباره اختلال دو قطبی بحث می کنیم که اصولا این بیماری چگونه است و نشانه های آن چیست و درمان و داروهای آن چگونه است.

تعریف

اختلال دوقطبی که گاهی اوقات به نام جنون ادواری نیز خوانده می شود، با نوسانات خلقی که طیف وسیعی از افسردگی تا اوج دیوانگی و شیدایی (مانیا) را در بر می گیرد، در ارتباط است. وقتی که دچار افسردگی می شوید، ممکن است در انجام بسیاری از فعالیت ها احساس غم و نا امیدی و از دست دادن علایق یا لذت ها با شما همراه باشد و در زمانی دیگر که خلق و خویتان در جهتی دیگر تغییر کرد، ممکن است احساس سرخوشی و پر انرژی بودن به شما دست دهد. تغییرات خلقی ممکن است تنها چند بار در سال و یا اغلب و بصورت چند بار در روز اتفاق بیافتد. در برخی موارد نیز، اختلال دوقطبی بطور همزمان با نشانه های افسردگی و مانیا همراه است.

اگر چه اختلال دوقطبی یک بیماری طولانی مدت و مخرب است، شما می توانید این بیماری را به دنبال یک برنامه درمانی منظم و با استفاده ازداروها و روان درمانی کنترل نمائید.

نشانه ها

اختلال دو قطبی به چند گروه تقسیم شده است. هر کدام از این گروه ها شامل الگوی متفاوتی از علائم و نشانه هاست. انواع اختلال دوقطبی عبارتند از:

اختلال دو قطبی نوع 1:

نوسانات خلقی در این نوع از اختلال دو قطبی می تواند باعث بروز مشکلات قابل توجهی در محیط کار، مدرسه و یا روابط شما شود. این حملات جنون آمیز می تواند شدید و خطرناک باشد.

اختلال دوقطبی نوع 2:

شدت این نوع از بیماری کمتر از دو قطبی نوع 1 است. در این نوع ممکن است دچار تحریک پذیری و ایجاد برخی از تغییرات در عملکرد خود شوید، اما به طور کلی می توانید زندگی روزانه خود را به روال عادی ادامه دهید. به جای مانیای شدید شما دچار هایپومانیا هستید که فرم خفیف شده مانیاست. در دو قطبی نوع 2، دوره افسردگی به طور معمول طولانی تر از دوره های مانیای خفیف است.

اختلال خلقی ادواری (cyclothymia)

این اختلال نیز یک فرم خفیف شده اختلال دوقطبی است. اختلالات خلقی ادواری در کنار مانیای خفیف و افسردگی می تواند مخل و بسیار مخرب باشد. علائم دقیق اختلال دوقطبی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. افسردگی در برخی افراد، مشکلات بسیاری را برای افراد دیگر ایجاد می کند، در بین این علائم، علائم مانیا بسیار نگران کننده است. علائم افسردگی و همینطور نشانه های مانیا ممکن است با هم اتفاق بیفتد. بدین ترتیب است که همواره ایندو به عنوان یک مشکل واحد شناخته و بررسی شده است.

جنون و مانیا در اختلال دوقطبی

علائم و نشانه های مانیا و یا هایپو مانیا می تواند شامل موارد زیر باشد:

سرخوشی

اعتماد به نفس کاذب

قدرت قضاوت ضعیف

گفتار سریع

رفتار پرخاشگرانه

تحریک پذیری

افزایش فعالیت بدنی

رفتار های پرخطر

هزینه های مالی غیر معقول

افزایش تمایل جهت انجام یا رسیدن به اهداف

افزایش میل جنسی

نیاز به خواب اندک

پریشانی زود هنگام

استفاده بی دقت و خطرناک مواد مخدر و یا الکل

غیبت مکرر در مدرسه یا محل کار

توهمات و یا فرار از واقعیت (سایکوز)

عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه

افسردگی در اختلال دو قطبی

علائم و نشانه های این فاز از اختلال دو قطبی نیز عبارتند از:

غمگینی

نا امیدی

افکار یا رفتار خودکشی

اضطراب

احساس گناه

مشکلات در خوابیدن

کم اشتهایی و یا افزایش اشتها

خستگی

علاقه اندک به انجام فعالیت های لذت بخش

مشکلات در تمرکز

کج خلقی

درد مزمن بدون علت

غیبت مکرر در مدرسه یا محل کار

عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه

سایر علائم و نشانه های اختلال دوقطبی

ایجاد تغییرات فصلی در خلق وخوی: برخی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی با تغییر فصل حالاتشان نیز تغییر می کند. بسیاری از این افراد در بهار یا تابستان دچار مانیا و یا هایپو مانیا می شوند و در فصول پائیز و زمستان این حالات و خلق و خوی به افسردگی تبدیل می شود و در برخی دیگر از افراد، این چرخه معکوس است. چرخه سریع اختلال دو قطبی: برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی از تغییرات خلقی بسیار سریعی برخوردارند . این افراد دارای چهار نوع نوسانات خلقی و یا بیشتر در طول یک سال هستند و تغییرات خلقی در آنها بسیار سریع رخ می دهد، گاهی اوقات این نوسانات در چند ساعت اتفاق می افتد.

روان پریشی (سایکوز): حملات شدید مانیا یا افسردگی در بیماران ممکن است منجر به سایکوز گردد، علائم روان پریشی (سایکوز ) شامل باورهای غلط و بسیار قوی (هذیان) و شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارد ( توهم) می باشد.

افکار خودکشی

افکار و رفتار خودکشی در میان افراد مبتلا به اختلالات دوقطبی بسیار رایج است. در صورت مواجه شدن با چنین افرادی و چنین موقعیتی می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

تماس با اعضای خانواده یا دوستان

کمک گرفتن از پزشک مربوطه و مشاور روان درمانی

تماس با یک مرکز خدمات بهداشت سلامت خانواده و کمک گرفتن از متخصص و یا کارشناس مربوطه

علت

علل دقیق اختلال دو قطبی ناشناخته است، اما عوامل متعددی در ایجاد و شکل گیری این بیماری نقش دارند که عبارتند از:

تفاوت های بیولوژیکی : محققان بر این باورند که تغییرات فیزیکی بارزی در مغز افراد مبتلا به اختلالات دو قطبی دیده شده است. تاثیر و اهمیت این تغییرات در بروز این امر هنوز نامشخص است، اما در نهایت می تواند در کشف علت دقیق این بیماری کمک کند.

انتقال دهنده های عصبی: عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز یا همان انتقال دهنده های عصبی نقش قابل توجهی در اختلال دو قطبی و دیگر تغییرات خلق و خوی داراست .

هورمون ها : تغییرات هورمونی نیز ممکن است در ایجاد و یا تحریک این بیماری دخیل باشد.

وراثت : اختلال دوقطبی در بستگان خونی (مانند خواهر و برادر و یا پدر و مادر) شایع تر است. محققان در حال تلاش برای یافتن ژن موثر در بروز این بیماری هستند.

عوامل محیطی : استرس، تجاوز و یا تجربیات تلخ و آسیب زا در زندگی فرد ممکن است نقش مهمی در اختلال دو قطبی را بازی کند.

عوامل خطر

عواملی که ممکن است احتمال ابتلاء به اختلال دو قطبی را افزایش دهد عبارتند از:

– داشتن بستگان خونی مانند پدر و مادر یا خواهر و برادر مبتلا به اختلال دوقطبی

– گذراندن دوره های پر استرس

– سوء مصرف مواد مخدر و الکل

– تغییرات عمده در زندگی مانند مرگ یک فرد مورد علاقه

شرایطی که معمولاً در مبتلایان به اختلال دو قطبی رخ می دهد:

اگر مبتلا به اختلال دو قطبی هستید، ممکن است تغییراتی در وضعیت سلامتتان قبل یا بعد از تشخیص اختلال دوقطبی دیده شود. این شرایط و تغییرات نیاز به تشخیص فوری و درمان دارند زیرا ممکن است وضعیت موجود را بدتر کنند که عبارتند از:

اختلالات اضطرابی : شامل مواردی چون اختلال استرسی پس از ضایعه روانی (PTSD)، ترس اجتماعی و اضطراب های تعمیم یافته هستند.

بیش فعالی(ADHD) : علائم این بیماری با مبتلایان به اختلال دوقطبی با هم همپوشانی دارند. به همین دلیل، تشخیص این دو از هم می تواند مشکل باشد و گاهی اوقات با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند.

اعتیاد به مواد مخدر و یا سوء مصرف مواد : بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دچار مصرف الکل، تنباکو یا مواد مخدر نیز هستند. مواد مخدر یا الکل ممکن است به کاهش علائم بیماری کمک کند، اما در واقع این امر می تواند منجر به طولانی تر شدن و یا شدت یافتن افسردگی این افراد گردد.

مشکلات فیزیکی و سلامتی : افراد مبتلا به اختلال دو قطبی بسیار بیشتر در معرض مشکلات بهداشت و سلامت از جمله بیماری قلبی، مشکلات تیروئید و چاقی قرار می گیرند.

عوارض

عدم درمان کامل این بیماری می تواند عواقب و مشکلات جدی را در زندگی فرد ایجاد کند از جمله:

– مشکلات مربوط به سوء مصرف مواد مخدر

– مسائل حقوقی

– مشکلات مالی

– مشکلات برقراری ارتباط

– تنهایی و انزوا

– عملکرد ضعیف در مدرسه و محیط کار

– غیبت مکرر از مدرسه یا محل کار

– خودکشی

معیارهای تشخیصی اختلال دوقطبی

برای تشخیص مبتلایان به اختلال دو قطبی، می توانید به معیارهایی که در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ارائه شده است مراجعه کنید. این راهنما توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است و جهت شناسایی و تشخیص اختلالات ذهنی توسط روانشناس ها و پزشک های متخصص مورد استفاده قرار می گیرد. معیارهای تشخیصی اختلال دوقطبی در انواع مختلفی ارزیابی می گردد که عبارتند از:

معیار تشخیصی اختلال دو قطبی نوع 1 : در این نوع از اختلال دو قطبی شما ممکن است حداقل یک دوره مانیا و یا ترکیب مانیا و افسردگی را تجربه کنید. از آنجائیکه علائم این نوع از اختلال دو قطبی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، زیر شاخه ها ی خاص بسیاری در تشخیص علائم و نشانه های منحصر به فرد هر بیمار وجود دارد.

معیار تشخیصی اختلال دو قطبی نوع 2 : این نوع اختلال نیز با یک دوره افسردگی شدید و حداقل یک دوره هایپو مانیا همراه خواهد بود. علائم این نوع اختلال باعث بروز مشکل در برخی از برحه های زندگی مانند محیط کار و برقراری روابط می شود. علائم این نوع اختلال دو قطبی نیز در هر فرد متفاوت است.

معیار تشخیصی اختلالات ادواری : در اختلالات ادواری بیمار دوره های بیشماری از افسردگی و هایپو مانیا را طی می کند، اما هیچ گاه شامل یک دوره کامل مانیا، یک دوره کامل افسردگی و یا هر دو با هم نمی شود. جهت تشخیص اختلالات ادواری، بررسی علائم این بیماری دو سال و یا بیشتر (یک سال در کودکان و نوجوانان) به طول می انجامد. علائم این بیماری نیز همچنین بشدت باعث پریشانی و ایجاد مشکل در برخی از مراحل زندگی افراد از جمله محیط کار و برقراری ارتباط می گردد.

شاخص های موجود در دوره مانیا :

مانیا یک دوره گسترده، متمایز و غیر طبیعی است که با خلق و خوی تحریک پذیر همراه است. در طول این دوره سه مورد و یا تعداد بیشتری از نشانه های زیر نمایان می شود.

– عزت نفس و یا بزرگ نمایی

– کاهش نیاز به خواب

– پرحرفی غیر معمول

– حواس پرتی

– افزایش فعالیت های هدفمند (چه اجتماعی و چه در محل کار یا مدرسه)

– انجام فعالیت هایی با پتانسیل بالا و دارای عواقب دردناک برای مثال خرید های بی بند و بار و یا سرمایه گذاری های احمقانه در کسب و کار

چنانچه اختلالات خلق و خوی در فرد شدید باشد و مشکلات قابل توجهی در محل کار، مدرسه، فعالیت های اجتماعی و یا برقراری ارتباط ایجاد کند جهت جلوگیری از وارد آمدن آسیب های جدی تر به خود و یا دیگران نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود دارد.

همچنین نشانه های این بیماری تحت تاثیر اثرات مستقیم عوامل دیگری مانند مصرف الکل، استفاده از مواد مخدر ، مصرف دارو و شرایط پزشکی مانند پرکاری تیروئید نیز می باشد.

شاخص های موجود در هایپومانیا :

هایپو مانیا نیزدوره ای گسترده است که علائم شروع این دوره حداقل به مدت چهار روز به طول می انجامد و حالات این دوره با افسردگی معمول متفاوت است. در این حالت نیز سه مورد و یا بیشتر از علائم زیر باید وجود داشته باشد.

– عزت نفس یا بزرگ نمایی

– کاهش نیاز به خواب

– پرحرفی غیر معمول

– حواس پرتی

– افزایش فعالیت های هدفمند (چه اجتماعی و چه در محل کار یا مدرسه)

– انجام فعالیت هایی با پتانسیل بالا و دارای عواقب دردناک برای مثال خرید های بی بند و بار و یا سرمایه گذاری های احمقانه در کسب و کار

در این حالت نیز چنانچه اختلالات شدید در خلق و خوی فرد رخ دهد، می تواند منجر به تغییرات قابل توجهی در عملکرد رفتاری گردد. اما معمولاً تغییرات خلق و خوی در هایپومانیا در حدی نیست که منجر به بروز مشکل در زندگی فرد شود و نیاز به بستری شدن و یا استراحت در منزل داشته باشد.

شاخص های مهم موجود در افسردگی

جهت تشخیص یک دوره افسردگی ماژور، شما باید پنج مورد (یا بیشتر) از علائم زیر را در طی یک دوره دو هفته ای داشته باشد. حداقل یکی از علائم این دوره می تواند از دست دادن علاقه و حس لذت بردن باشد. سایر این علائم عبارتند از:

– احساس افسردگی روزانه در کل ساعات شبانه روز : مانند احساس غم، حس پوچی، تمایل به گریه کردن (در کودکان و نوجوانان، این حالت افسردگی ثابت باقی می ماند)

– کاهش علاقه و حس لذت بردن از فعالیت های روزانه

– کاهش وزن قابل توجه خارج از دوران رژیم کاهش وزن، افزایش وزن، کاهش یا افزایش اشتهای روزانه ( افزایش وزن در کودکان می تواند نشانه ای از افسردگی باشد)

– بی خوابی و یا افزایش تمایل به خواب روزانه

– مشاهده رفتار کند و یا بی قراری توسط دیگران

– کمبود انرژی و احساس خستگی در طول روز

– احساس گناه و حقارت

– کاهش توانایی در تفکر، تمرکز و یا تصمیم گیری

– افکار مکرر خودکشی یا اقدام به خودکشی

علائم افسردگی می بایست در حدی شدید باشد که منجر به ایجاد اختلال در فعالیت های روزانه شده و فرد در محل کار، مدرسه و در برقراری روابط با دیگران دچار مشکل شود.

همچنین نشانه های این بیماری نیز تحت تاثیر اثرات مستقیم عوامل دیگری مانند مصرف الکل، استفاده از مواد مخدر ، مصرف دارو و شرایط پزشکی مانند پرکاری تیروئید نیز می باشد.

شاخص های موجود در ترکیب همزمان دو دوره مانیا و افسردگی

علائم و نشانه های بروز همزمان مانیا و افسردگی حداقل در طول یک دوره یک هفته ای نمایان می شود.

چنانچه تغییرات رفتاری در فرد شدید باشد و مشکلات قابل توجهی در محل کار، مدرسه، فعالیت های اجتماعی و یا برقراری ارتباط ایجاد کند جهت جلوگیری از وارد آمدن آسیب های جدی تر به خود و یا دیگران نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود دارد.

کمپ جمشیدیه آماده سرویس دهی به هموطنان محترم در زمینه ترک اعتیاد می باشد.