تأثیر نیکوتین بر مغز انسان

نیکوتین، ماده‌ای اعتیادآور است که در تمامی محصولات دخانی یافت می‌شود. این ماده پس از ورود به بدن، به سرعت وارد جریان خون شده و مستقیماً غدد فوق کلیه را تحریک می‌کند تا هورمون اپی‌نفرین (آدرنالین) ترشح شود. آدرنالین نیز باعث تحریک سیستم عصبی مرکزی شده و در نتیجه، فشار خون، تنفس و ضربان قلب افزایش می‌یابد.

مغز چگونه کار می‌کند؟

مغز انسان، مرکز فرماندهی بدن است و روزانه هزاران عملکرد خودکار و ارادی را کنترل می‌کند؛ از تنظیم تنفس و ضربان قلب گرفته تا واکنش به محرک‌هایی مثل لمس، طعم، بو و صدا. این سیستم پیچیده، با ترکیبی از مواد شیمیایی و پیام‌های الکتریکی، دائماً در حال حفظ تعادل بدن و واکنش به محیط پیرامون است.

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید…

• آخرین باری که نفس کشیدید، آگاهانه بود یا خودکار؟

• چرا وقتی گرسنه یا تشنه هستید، به طور طبیعی واکنش نشان می‌دهید؟

• چگونه بدن‌تان می‌داند که باید در برابر بیماری‌ها مقابله کند؟

پاسخ همه این پرسش‌ها در مغز نهفته است.

تأثیر نیکوتین بر مغز انسان

تأثیر نیکوتین بر مغز انسان

نقش مغز در شکل‌گیری عادت‌ها

هر تجربه‌ای که در زندگی داریم، اثری در مغز به جا می‌گذارد. اگر این تجربه تکرار شود، مسیرهای عصبی مربوط به آن قوی‌تر می‌شوند و کم‌کم به یک عادت تبدیل می‌گردند. این اتفاق در مورد عادت‌های سالم مثل ورزش یا عادت‌های ناسالم مثل مصرف سیگار نیز صادق است.

به‌طور مثال، یاد گرفتن رانندگی یا دوچرخه‌سواری ابتدا نیاز به تمرکز دارد، اما بعد از مدتی بدون فکر کردن انجام می‌شود. همین روند برای سیگار کشیدن نیز اتفاق می‌افتد. اگر مصرف سیگار با احساس لذت همراه باشد، مغز این احساس را ثبت کرده و دوباره به سمت آن کشیده می‌شود.

تأثیر هیجانات بر مغز و رفتار

هیجانات نقش مهمی در تصمیم‌گیری و رفتار ما دارند. یک احساس قوی می‌تواند نگرش ما را نسبت به یک موضوع کاملاً تغییر دهد. به همین دلیل است که بسیاری از افراد، مصرف دخانیات را با یک احساس هیجانی خاص مثل آرامش یا لذت مرتبط می‌دانند.

جالب است بدانید بیش از ۸۳ درصد از افراد سیگاری، قبل از ۲۰ سالگی به سیگار روی می‌آورند. چرا؟ چون در این سنین مغز هنوز در حال رشد است و تأثیرپذیری آن از هیجانات و تبلیغات بسیار بیشتر است.

تأثیر نیکوتین بر مغز انسان

چرا نوجوانان بیشتر در معرض اعتیاد به نیکوتین هستند؟

شرکت‌های تولید سیگار به‌خوبی می‌دانند که جذب مشتری در سنین پایین، به معنای وابستگی طولانی‌مدت‌تر است. نوجوانان کمتر به عواقب بلندمدت فکر می‌کنند و تصمیمات آنی می‌گیرند. آن‌ها بیشتر جذب ظاهر موضوع می‌شوند تا عمق آن.

وقتی نوجوانی تصمیم به ترک سیگار می‌گیرد، تازه متوجه می‌شود که مغز او، سیگار نکشیدن را به‌عنوان نوعی «محرومیت» تفسیر می‌کند. در نتیجه، با هر استرس یا ناراحتی، به‌طور ناخودآگاه به سیگار به‌عنوان راه فرار نگاه می‌کند.

تأثیر نیکوتین بر مغز انسان

آیا ترک سیگار ممکن است؟

بله، اما نیازمند آگاهی، برنامه‌ریزی و پشتیبانی است. اگر فرد بداند که مغز چگونه عمل می‌کند، می‌تواند برای مقابله با وسوسه‌های نیکوتینی برنامه‌ریزی کند. آگاهی، اولین گام برای رهایی از اعتیاد است.

منبع: کلینیک افشار

مغز و نیکوتین