کودک در هر خانواده‌ای باید قدرت «نه» گفتن و مخالفت کردن با خواسته‌های غیرمنطقی دیگران را داشته باشد، اما اگر در نهاد خانواده، این موضوع حیاتی به کودک آموزش داده نشود، آن وقت همان کودک احتمال دارد که در آینده قربانی اعتیاد شود، چون یاد نگرفته است که در برابر تشویق به مصرف مواد مخدر، قاطعانه «نه» بگوید.

همچنین در خانواده‌هایی که ریشه‌های عاطفی قوی ندارند و فرزند خانواده، مشکلاتش را با اعضای خانواده در‌میان نمی‌گذارد نیز آمار اعتیاد چشمگیرتر است. درواقع، وقتی گروه‌های دوستی در جایگاه مرجع معتمد یک نوجوان قرار بگیرد و خانواده کاملا کنار برود، آن وقت این خطر وجود دارد که همان گروه‌های دوستی، نوجوان را به سمت آسیب‌های اجتماعی مثل اعتیاد سوق دهد.

باید به همه کودکان، نوجوانان و جوانان آموزش داد که اعتیاد، پیش‌رونده و مزمن است که در خط پایانی‌اش به بیماری و مرگ فرد مصرف‌کننده منتهی می‌شود. وجود معتاد متجاهر که قبح اعتیاد را شکسته و آزادانه در خیابان‌ها پرسه می‌زند، نمونه بارزی از رسیدن به آخر خط اعتیاد است.

هم‌اکنون شاهد هستیم که برای مقابله با این معتادان متجاهر، سیاست درستی در‌پیش گرفته نمی‌شود، زیرا در وهله اول، آمار درستی از معتادان متجاهر و حتی آمار دقیقی از تعداد معتادان نداریم. بنابراین معلوم است که وقتی با فقر آمار مواجه هستیم، در فرآیند برنامه‌ریزی و تصمیم گیری هم دچار خطای جدی خواهیم شد.

علاوه بر این، گاه برای مقابله با خطر اعتیاد و مقابله با معتادان متجاهر که طبق قانون مجرم هستند، افرادی تصمیم می‌گیرند که تخصصی در حوزه اعتیاد ندارد. این‌که گاهی شاهد هستیم از نظرات تخصصی کارشناسان حوزه اعتیاد برای تصمیم سازی استفاده نمی‌شود، عاملی است که مقابله علمی با اعتیاد را با چالش جدی مواجه کرده است.

مثلا مدیریت خدمات شهری این صلاحیت را ندارد که در حوزه اعتیاد تصمیم‌گیری کند، اما الان می‌بینیم که گاهی اوقات این مسئولیت به آنها سپرده می‌شود. جدای از آن، اغلب می‌بینیم که برای مقابله با اعتیاد فقط روی درمان تمرکز می‌کنیم، در حالی که اصل اساسی و علمی در درمان اعتیاد، پیشگیری است که هم کم‌هزینه‌تر است و هم بازدهی بالاتری دارد.

ارائه آموزش‌های پایه‌ای به دانش‌آموزان برای آشنایی با خطر اعتیاد، وجود یک نهاد تصمیم‌گیر قوی و واحد در حوزه مقابله با اعتیاد و جزیره‌ای عمل نکردن سازمان‌های متولی این حوزه، پایه‌ای‌ترین فعالیت‌هایی است که می‌تواند فرآیند مقابله با اعتیاد را به ریل علمی برگرداند.