خانواده درمانی
خانواده درمانی
امروزه نقش خانواده در کمک به درمان بیماری های مختلف بسیار حائز اهمیت شناخته شده که در این میان، بیماری اعتیاد هم از این قاعده مستثنی نیست. از آنجا که اعتیاد رابطه موثر و متاثر است، خانواده ای که یکی از عزیزانش در جریان سوء مصرف مواد اعتیاد آور قرار می گیرد، آسیب می بیند (متاثر) و بدلیل نگرانی و کنترل بیش از حد آسیب می رساند (موثر) پیشنهاد می شود که هم زمان با آموزش و درمان بیماران مصرف کننده مواد اعتیاد آور، خانواده ها نیز در جریان برنامه های (آموزشی – درمانی) حضور پیدا کنند چرا که اعتیاد یک بیماری خانوادگی است، بهبودی هم می بایستی که خانوادگی باشد.
نزدیک ترین افرادی که در زندگی فرد مصرف کننده مواد اعتیاد آور نقش دارند از جمله: پدر – مادر – همسر و نیز در پاره ای از موارد شامل فرزندان و سایر بستگان که روی فرد بیمار تاثیر گذار هستند، لازم است در جریان آموزش قرار گیرند.
برنامه های آموزش خانواده با اهداف زیر و با استفاده از 52 موضوع مرتبط با اعتیاد و نحوه برخورد صحیح با فرد بیمار، بر اساس 52 هفته در سال به شما خانواده های عزیز پیشنهاد می گردد:
آموزش موازی و همسوی خانواده و بیمار در راستای هدف مشترک (بهبودی)
ارتقاء سطح آگاهی خانواده در خصوص شناخت بیماری اعتیاد
کاهش رنج ناشی از پدیده شوم اعتیاد در خانواده
به تعادل رساندن سطح ارتباطات خانواده و بیمار
افزایش سطح امیدواری در خانواده
کمک به افزایش اعتماد به نفس
کمک به فرایند درمان
خانواده درمانی
آموزش خانواده
مهار پذیری این بیماری، در گرو تلاش های همه جانبه جسمی (سم زدایی)، روانشناختی، معنوی، اجتماعی، رفتاری و… است. علاوه بر موارد ذکر شده خانواده نقش کلیدی در فرایند بهبودی را دارند. همراهی و حمایت فراگیر فرد در حال بهبودی توسط خانواده صورت می گیرد، بنابر این فاجعه نا آگاهی خانواده می تواند منجر به مجروح شدن رابطه بیمار و خانواده گردد.
بدیهی است که دانش و مهارت آموزی خانواده می تواند به رفع نیازهای فرد درحال بهبودی کمک های شایانی بنماید. از آنجا که خانواده مرکز نگاه ما می باشد شایسته می بینیم که دیدگاه های خانواده را به مسئله اعتیاد بررسی کنیم.
دیدگاههای خانواده به مسئله اعتیاد
شناسائی دیدگاههای خانواده کمک می کند که نیاز های آموزشی و مهارت آموزی خانواده را شناخته و در راستای این نیاز قدم برداریم. خانواده های ایرانی معمولا با دو دیدگاه به مسئله اعتیاد نگاه می کنند:
اعتیاد یک جرم است (باورهای قدیمی)
اعتیاد یک بیماری است (باورهای جدید)
دردیدگاه اول خانواده بسیار مایوس بوده و اعتقادش براین است که معتاد هرگز درست نمی شود مگر با زور و اجبار و با توجه به این باور اقدام می کند. حال متقاعد کردن خانواده برای پذیرش این مساله که اعتیاد یک بیماری است نیاز به زمان بیشتری در مقایسه با دیدگاه دوم دارد.
در دیدگاه دوم، با این فرض که خانواده بپذیرد که اعتیاد یک بیماری است، می خواهد بر اساس الگوهای قبل عمل کند. خانواده انتظار دارد، همانطور که بیمار را نزد پزشک می برند ونسخه و دارو در یافت میکند، در مورد بیماری اعتیا هم همینگونه انتظار دارد.
از آنجا که آسیبهای ناشی از اعتیاد بسیار گسترده می باشد و نیز با توجه به تغییر الگوی مصرف اینطور بنظر می رسد که مصرف کنندگان مواد محرک در مقایسه با مصرف کنندگان مواد مخدر، مسیر کوتاه تری را طی می کنند، از آنجا مسیر اعتیاد به مواد مخدر ها طولانی تر از اعتیاد به مواد محرک است و نیز به دلیل آنکه آسیبهای شدید ماده محرک، خانواده محرکی زودتر به آخر خط رسیده و به دنبال راه چاره می گردند.
خانواده محرکی به دلیل ترس های بیش از حد دنبال یک راه سریع بوده و بدنبال مسکن های فوری می گردد. خانواده محرکی ها، احساسات زیادی را تجربه می کنند وحال آنکه نمی دانند چه کار باید بکنند، این غافلگیری و عدم آگاهی برای آنها مسائلی را پیش می آورد.
آموزش به اعضا خانواده کمک می کند تا درک و فهم بهتر و بیشتری نسبت به اعتیاد پیدا کنند و با آموزش تکنیک های خاص یاد بگیرند که در مواقع بحرانی، از چه تکنیک هایی استفاده کنند. آموزش به خانواده محرکی ها موجب توانمند شدن آنها شده آنها را از سردرگمی نجات می دهد و بدیهی است که اثر بخشی این آموزشها می تواند در فرایند بهبودی موثر واقع شود و زندگی اعضا خانواده را بهبود بخشیده به فرد معتاد کمک می کند که عملکردش بهتر شده و نرخ بازگشت وعود به حداقل برساند.
آموزش متناظر بین اعضای خانواده وبیمار،موجب ایجاد تعادل میان جنبه های درمانی اعتیاد می گردد.
خانواده درمانی
اهداف برنامه آموزشی خانواده
آموزش اعضای خانواده بمنظور جمع آور اطلاعات در رابطه با علت و علائم بیماری اعتیاد
مطلع ساختن خانواده از روشهای درمانی موجود
انگ زدائی
آشنایی و بکار گیری فرهنگ مداخله
تکنیک های درمانی
پیوند مجدد میان اعضای خانواده با آموزش حمایت های سالم (درمان تیمی)