سندرم بالینی با تظاهرات رفتاری ، شناختی و فیزیولوژیک است که باعث می شود فرد مصرف مواد را به رفتارهای دیگر ترجیح دهد.
وابستگی در نتیجه مصرف مکرر مواد اعتیادآور روی می دهد
در وابستگی سلولهای عصبی به مواجهه مکرر با مواد عادت می کنند و فقط در زمان وجود یا مصرف این مواد به صورت طبیعی اعمال و وظایف خود را انجام می دهند.
به هنگام قطع مصرف ماده چندین واکنش جسمانی مختلف بروز می کند که به آنها علائم محرومیت یا ترک مواد گفته می شود.
علائم محرومیت از مواد می تواند بسیار شدید باشد و در نتیجه شخص برای اجتناب از آنها به مصرف مجدد ماده بپردازد.
مواد احساس سرخوشی یا حالت لذتبخش بوجود می آورند .
این حالت میتواند در تعامل با مسیر پاداش در مغز یک تقویت کننده مثبت باشد.
یک شکل مصرف مواد مخدر ، که مشکل قابل ملاحظه شده است و یا یکی از 7 علامت زیر را در طی 12 ماه گذشته داشته باشد .
تحمل: افزایش تدریجی مقدار ماده مصرفی لازم ، برای دستیابی به علایم مصرفی آن ماده ( tolerance )
پیدایش علایم ترک در صورت عدم مصرف یا کاهش مقدار مصرف.
تمایل دایم و تلاشهای ناموفق برای کاهش یا قطع مصرف ماده.
مختل شدن فعالیت های اجتماعی ، شغلی و تفریحی (کاهش یا مشکل شدید)
تداوم مصرف ماده علی رغم آگاهی از عوارض آن.
صرف وقت یا مقدار بیشتر مواد مخدر.
صرف زمان زیاد جهت تهیه ، مصرف و یا بهبودی از عوارض مصرف.
وابستگی روانی:
عبارت است از حالتی که در آن شخص پس از مصرف ماده مخدر، احساس اقناع و رضایت می کند وبه علاوه همراه با آن رغبت و تمایل روانی نسبت به مصرف مجدد ماده (بطـــور دایم یا دوره ای) برای اجتناب از ناراحتی پیدا می کند.
وابستگی جسمی یا فیزیکی:
عبارت است از حالت تطابق در شخص که پس از استعمال مکرر دارو پدید میآید که در صورت عدم استعمال دارو و یا خنثی کردن اثر دارو توسط داروی دیگر، شخص دچار اختلالات شدید جسمی میگردد
وابستگی باعث بروز برخی اختلالها، رفتارها و حالتهای غیرعادی در فرد می شود که عبارتند از :
ایجاد تحمل
بروز علائم ترک
در بیشتر بیماران تمایل برای قطع مصرف مواد وجود دارد ولی بیمار قادر به انجام کار نمی باشد.
بیمار برای تهیه مواد، هزینه، و سرمایههای دیگران و خانواده را مصرف میکند.
در پی استمرار مصرف مواد و تغییرات روانی و رفتاری در بیمار، مشارکت وی در فعالیتهای خانوادگی، اجتماعی، تفریحی و شغلی کاسته می شود.
علیرغم آگاهی بیمار از عوارض جسمانی و روانی مصرف مواد، بیمار قادر به عدم استفاده از آن نمی باشد.
مفهوم تحمل
اثر برخی مواد مخدر در نتیجه تکرار استعمال مقدار ثابتی از آن ماده، کاهش می یابد. به عبارت دیگر بیمار در دفعات بعدی مصرف، برای رسیدن به سطح قبلی روانی و جسمانی ناشی از اثر مواد، باید مقادیر بیشتری از آن را مصرف کند.
مصرف مکرر و طولانی مدت مواد اعتیادآور باعث بروز پدیده تحمل می شود .
شخص مصرف کننده دیگر به مقدار ماده ای که در ابتدای مصرف پاسخ می داده ، واکنش مثبت نشان نمی دهد .
شخص نیاز به مقدار بیشتری از ماده مخدر دارد تا به احساسی مانند احساس اولیه دست یابد .
ظهور پدیده تحمل به معنای اعتیاد نیست .
تحمل در مورد مورفین یــا هروئین در سطح اهداف سلولی رخ می دهد .
مثال:
– اگر فردی روزی یک نخود تریاک مصرف می کرده است، بتدریج مجبور می شود روزی دو نخود مصرف کند.
– اگر فردی روزی دو بار حشیش می کشیده است، بتدریج مجبور می شود روزی پنج بار حشیش بکشد.
وسوسه:
تمایل شدید فرد به ادامه مصرف یک ماده
علائم ترک:
در فرد وابسته به ماده مخدر، در اثر کاهش یا قطع ماده مصرفی، عوارض ناراحت کننده جسمانی و روانی مانند بیقراری، اضطراب، بیخوابی، درد عضلات، اسهال و استفراغ ظاهر میشود.
مثال:
– ترک تریاک باعث ایجاد درد در دستها و پاها میشود.
– ترک حشیش گاهی باعث ایجاد تهوع میشود.
مسلم این است که حرکت بین سوء مصرف و وابستگی وجود دارد ولی آن چه که مهم است این است که تمام سوء مصرف کنندهها به خصوص در اوایل، مشکل خود را اصلا” قبول ندارند به خصوص در این میان بسیاری از درمانگران (پزشک، پرستار، بهورز و …) عملا” این نوع مصرف را جزء نرمال جامعه حساب میکنند (حتی بسیاری از افراد سوء مصرف مواد را به عنوان یک روش بزرگ شدن و یا یکی از مراحل بلوغ میدانند.)
عادت:
عبارت است از پاسخ به یک محرک مخصوص(مصرف ماده مخدر) که به علت تکرار مصرف آن ماده، پاسخ آسانتر صورت می گیرد.
عادت دارویی:
به استفاده دوره ای از مواد شیمیایی که برای فرد و جامعه مضر نباشد، گفته می شود.
اعتیاد چیست؟
اعتیاد به مجموعه رفتار هائی شامل:
مصرف جبری مواد
ناتوانی در کنترل مصرف مواد مخدر
اشتغال ذهنی دائم با تهیه ومصرف مواد بدون توجه به عوارض بیولوژیک، روانی واجتماعی آن
گفته میشود.
مصرف جبری مواد
مصرف جبری مواد حاصل تغییر در ساختار شیمیایی مغز است
این شکل جبری مواد میتواند در تمام طول عمر ادامه یابد
در بسیاری از اوقات رفتار جبری قسمتی از عملکرد طبیعی انسان است
1 Comments
منظور وابسته گی به مواد وقتی که فرد به مواد وابسته مشوده بدون کشیدن مواد تحمل ندارد باعث عکسلعمل های جسمی شناختی روانی فرد مشوده